Onlangs kreeg ik een uitnodiging van een kennis om bij hem te komen eten. Let wel, dit was iemand met wie ik niet erg close ben. Ik voelde me niet op mijn gemak om bij hem te komen eten en ik had drie opties: 1. Ik kon ja zeggen omdat ik me slecht zou voelen door nee te zeggen en me uiteindelijk ellendig voelen door ja te zeggen; 2. Ik kon nee zeggen en me misschien slecht voelen door het te zeggen; of 3. Ik kan nee zeggen en me niet slecht voelen door het te zeggen. Ik ging voor optie drie.
Je zou je kunnen afvragen, hoe kun je nee zeggen en je er niet slecht over voelen? Om dat te beantwoorden, moet je eerst begrijpen waarom mensen zich slecht voelen als ze iemand afwijzen. Nee zeggen kan agressief zijn, alsof je de persoon afwijst. De meeste mensen willen geen agressor zijn. Het heeft een negatieve connotatie. Of ze voelen zich misschien als de slechterik. Ze kunnen het gevoel hebben dat ze de persoon in de steek laten en zich schuldig voelen. Of ze kunnen zelfs het gevoel hebben dat ze anders niet aardig gevonden worden. Als gevolg daarvan gaan mensen meestal het pad van de minste potentiële conflicten en voldoen ze aan de vragen van anderen.
Als mensen nee zeggen, doen ze dat meestal op een ineffectieve manier door met een excuus te komen. Ze kunnen bijvoorbeeld zeggen: “Ik zou graag willen, maar ik heb het erg druk.” Het probleem met deze aanpak is dat het de andere persoon de kans geeft om te blijven vragen. Hij of zij voelt dat er een opening is. “Aangezien je het deze week druk hebt, wat dacht je van volgende week?”
7 Tips om Effectief Nee te Zeggen
1. Zeg het.
Sla niet om de hete brij heen en bied geen zwakke excuses aan, en doe niet alsof je twijfelt. Dit geeft maar alleen een opening voor de andere persoon. Vertraag en stel ook niet uit. Geef een korte uitleg als je dat nodig vindt, maar voel je niet gedwongen. Hoe minder gezegd, hoe beter.
2. Wees assertief en hoffelijk.
Je zou kunnen zeggen, “Het spijt me dat ik nu niet kan, maar ik zal je laten weten wanneer en of ik kan.” Deze aanpak is beleefd, en brengt je in een machtspositie door de dynamiek te veranderen. Je neemt de leiding, en vertelt de mensen dat je ze laat weten wanneer en of je kunt. Een ander voorbeeld: “Ik waardeer het dat je me uitnodigt, maar ik zit de laatste tijd niet goed in mijn vel. Laten we afspreken als ik mij weer wat beter voel.”
3. Begrijp de tactiek van anderen.
Veel mensen en organisaties gebruiken manipulatietechnieken, al dan niet bewust. Denk bijvoorbeeld aan wanneer je een vraag krijgt voor een donatie aan een liefdadigheidsinstelling en er gedwongen opties zijn: “Wilt u 10, 20, 30 of X bedrag doneren?” Een andere tactiek: “De meeste mensen doneren 20- hoeveel wilt u doneren?” Hier wordt gebruik gemaakt van sociale druk.
4. Stel grenzen.
Mensen hebben soms moeite om nee te zeggen omdat ze niet de tijd hebben genomen om hun relatie te evalueren en hun rol binnen de relatie te begrijpen. Als je de dynamiek en je rol echt begrijpt, zul je je niet zo bezorgd voelen over de gevolgen van het nee-zeggen. Je zult je realiseren dat jouw relatie solide is en dat dit je “nee” kan weerstaan.
5. Stel de vraag terug aan de persoon die de vraag stelt.
Dit is zeer effectief in een werksituatie. Laten we zeggen dat een leidinggevende je vraagt om verschillende taken op je te nemen – meer dan je aankan. Je zou kunnen zeggen: “Ik doe graag X, Y en Z; ik heb echter drie weken nodig, in plaats van twee, om goed werk te leveren. Hoe wil je dat ik ze prioriteit geef?”
6. Wees standvastig.
Als iemand je nee niet kan accepteren, dan weet je dat die persoon waarschijnlijk geen echte vriend is of je niet respecteert. Wees standvastig, en voel je niet gedwongen om toe te geven omdat die persoon zich anders ongemakkelijk voelt.
7. Wees egoïstisch.
Zet je eigen behoeften op de eerste plaats. Niet die van de persoon die je om iets vraagt. Als je de behoeften van die persoon voorrang geeft op die van jezelf, zul je merken dat jouw productiviteit eronder zal lijden en dat je wrok zal toenemen. Misschien kunnen we leren van Warren Buffett, die zei: “Het verschil tussen succesvolle mensen en zeer succesvolle mensen is dat zeer succesvolle mensen nee zeggen tegen bijna alles.”